podstawowe pojęcia
Populacja biologiczna – zespół organizmów jednego gatunku żyjących równocześnie w określonym środowisku i wzajemnie na siebie wpływających, zdolnych do wydawania płodnego potomstwa. Nie jest to jednak suma osobników jednego gatunku, a zupełnie nowa całość.przypadkowe - rozmieszczenie losowe, bez jakichkolwiek zasad. Występuje bardzo rzadko, głównie w przypadku bakterii i innych organizmów niższego rzędu.
równomierne - spotykane głównie na polach uprawnych, ogródkach np. równomierne rozsianie roślin. Ten typ jest bardzo rzadko spotykany w przyrodzie.
skupiskowe - osobniki łączą się w grupy, kolonie lub stada, razem mają bowiem większe szanse na przetrwanie (łatwiej zdobywają pokarm). Ten typ rozmieszczenia spotykamy najczęściej, dotyczy wielu gatunków np. stad wilków. Skupiska mogą być rozłożone równomiernie lub przypadkowo
Biocenoza (gr. bios życie i koinós wspólny) – zespół populacji organizmów roślinnych (fitocenoza), zwierzęcych (zoocenoza) i mikroorganizmów (mikrobiocenoza) danego środowiska (biotopu), należących do różnych gatunków, ale powiązanych ze sobą różnorodnymi czynnikami ekologicznymi i zależnościami pokarmowymi, tworzących całość, która pozostaje w przyrodzie w stanie homeostazy (czyli dynamicznej równowagi). Biocenoza oraz biotop, czyli środowisko fizyczne (nieożywione) tworzą ekosystem.
Biocenozy mogą być naturalne (sawanna, las, jezioro) i sztuczne (park, ogród).
Biotop- środowisko życia biocenozy, środowiskowa część ekosystemu. Pierwotnie biotopem określano tylko abiotyczne elementy siedliska. Obecnie często rozumiany jest jako siedlisko nieożywione zmienione przez biocenozę.
Ekosystem jest układem ekologicznym, który składa się z biocenozy oraz biotopu. Biocenozę stanowią organizmy żywe, biotopem jest środowisko abiotyczne. W ekosystemie biocenoza jest ściśle powiązana z biotopem i tworzy z nim funkcjonalną całość. Ekosystemy posiadają określoną strukturę, a ich funkcjonowanie uwarunkowane jest dopływem energii z zewnątrz i jej przepływem przez ekosystem oraz obiegiem materii. Ekosystemy podlegają rozwojowi, którego przejawem jest sukcesja ekologiczna. Uszkodzenie nawet jednego elementu w ekosystemie powoduje zaburzenie w jego funkcjonowaniu.
Krajobraz to inaczej wycinek przestrzeni geograficznej, który wyróżniają cechy związane z ukształtowaniem terenu, budową geologiczną, nawodnieniem, klimatem, pokrywą glebową, szatą roślinną, światem zwierzęcym i przejawami działalności człowieka.
Potocznie pojęcie to często jest ograniczone do zewnętrznych, widocznych cech, uwzględniając przede wszystkim ukształtowanie terenu, szatę roślinną i obiekty antropogeniczne. Stąd też mówimy np. o: krajobrazie nizinnym, krajobrazie górskim, krajobrazie sawanny, czy krajobrazie rolniczym. Równocześnie krajobraz (jego cechy fizjonomiczne) mogą zmieniać się sezonowo. Można więc powiedzieć, że krajobraz rolniczy inaczej wyglądać będzie w okresie zimy, inaczej w okresie wzrostu roślin i jeszcze inaczej po żniwach.
Biosfera - strefa kuli ziemskiej zamieszkana przez organizmy żywe, w której odbywają się procesy ekologiczne. Biosfera jest częścią zewnętrznej skorupy Ziemi, która obejmuje również powietrze, ląd i wodę. Z najobszerniejszego punktu widzenia geofizyki, biosfera jest światowym systemem ekologicznym i obejmuje wszystkie żyjące organizmy i ich powiązania ze sobą i z litosferą (skorupą ziemską), hydrosferą (wodą) i atmosferą (powietrzem). Do dzisiejszego dnia Ziemia jest jedyną znaną planetą na której znajduje się życie. Szacuje się, że ziemska biosfera zaczęła się tworzyć (przez proces biogenezy) przynajmniej 3,5 miliarda lat temu.
Sukcesja ekologiczna - proces, który polega na uporządkowanej w czasie i przestrzeni zmianie w biocenozie (tj. zmianie składu gatunkowego i ilościowego). Zaczyna się od momentu kolonizacji (stadium pionierskie) danego środowiska i trwa do stadium rozwoju końcowego, zwanego klimaksem, poprzez stadium przejściowe, tzw. sera. Przykładem sukcesji ekologicznej jest proces starzenia się jezior. Polega to na wzroście stężenia substancji odżywczych (eutrofizacji) i przekształcaniu się w bagno, następnie w torfowisko i ostatecznie - w las.